|
de Violist
de Violist door een anonieme kunstenaar (B.v.O), 1991 Bijgaande tekst: Muziek rijst op Zoals de paddestoel haar tere hoed stormachtig door de ruwe bosgrond steekt, zo rijst muziek uit diepten onberoerd omhoog met kracht, waardoor het marmer breekt. Eerst heeft de violist in zee gestaan. Met de golfslag tot zijn kin, maakte hij zijn muziek. Hij is verhuisd naar de Stopera waar hij tot zijn kin in de vloertegels staat. Bij de plaatsing van de vioolspeler stuitte het openbreken van de marmeren vloer aanvankelijk op de nodige weerstand. Er zou zelfs paniek zijn ontstaan, toen werd gesuggereerd dat dynamiet in het plafond van de ondergrondse parkeergarage waarschijnlijk de snelste manier was om een gat te maken. Claus Het beeld is een gezicht met uitgesproken hoge jukbeenderen, een gezicht met bekende trekken: het is een portret van Claus von Amsberg. Medicus In 2003 en 2005
schrijft de gemeente Amsterdam: De afgelopen vijftien jaar is het Amsterdamse straatbeeld
verfraaid met diverse plastieken van een onbekende kunstenaar. De verrassende
bronzen en ijzeren beelden zijn zonder enige aankondiging in het holst van de
nacht geplaatst door de maker. Inmiddels is bekend dat het gaat om een
Amsterdammer die zijn brood verdient als medicus en in zijn vrije tijd
kunstenaar is. ZOEKTOCHT NAAR: De Anonieme Beeldenmakers van
Amsterdam Beelden anoniem, Mercator Press In 2004 is een koninklijke catalogus uitgekomen waarmee actief de publiciteit gezocht wordt. Het boekje is met de hand gezet op een proefpers in een oplage van 200 exemplaren, gedrukt op Somerset Velvet White 250 gr, met de hand gebrocheerd en ingenaaid. Het bevat negen foto’s van Wout Berger en de prijs is € 100. Het geeft een overzicht van de zes anonieme beelden in Amsterdam en -extra- van drie beelden elders in Nederland. De beelden in Amsterdam 1) man probeert lijn 10 te halen (1982, ijzer) in de Marnixstraat 2) het boomzagertje (1989, ijzer) op het Leidse Bosje 3) de violist (1991, ijzer) in de hal van de Stopera 4) borsten (1993, brons) op het Oude Kerksplein 5) de harmonicaspeler (1994, ijzer) in de Anjeliersstraat 6) drie heertjes in gesprek (1995, ijzer/brons) in de Kinkerstraat
extra: DRIE beelden elders
7) met de neus in de boeken (1990)
voor het Gymnasium Felisenum in Velsen 9) de violist in zee, later de violist in de Stopera Aan de weg timmeren Waarom dit overzicht, maar meer nog, waarom ter recensie aangeboden aan een landelijk dagblad ? Zoeken de makers ontdekking? DRIE anonieme kunstenaars (F.d. G, A.H. en B. v. O.) Het boek blijkt als een heuse schatkaart de sleutel tot de signatuur van de beelden te bevatten. Het gaat om de 3 beelden die ‘elders’, buiten Amsterdam, geplaatst zijn; daarmee presenteren de anonieme beeldhouwers zich. Onderzoek in Velsen levert na enig aanhouden al snel een naam op (F.d.G), de beeldhouwer is simpelweg onder zijn eigen naam bekend bij de school. Amersfoort geeft in 2006-2007 veel lastiger haar geheim prijs: - Het voormalig Elizabeth Gasthuis aan de Sint Andriesstraat is begin jaren negentig verbouwd tot het appartementencomplex Voirde A en B, alleen de voorgevel is blijven staan. In de tuin staat geen beeld en diverse bewoners kunnen zich niet heugen dat er ooit een beeld geweest is, ook de nonnen van de aangrenzende Zuidsingel halen verbaasd de schouders op. - Bij het huidige Elizabeth Verpleeg- en Gasthuis is het beeld ook onbekend, personeel heeft geen weet van een recent nonnenbeeld en kan alleen naar een klassieke stenen Elizabeth aan de gevel wijzen. - Voor het Meander Medisch Centrum in Amersfoort, ook wel Elizabeth Ziekenhuis genoemd, staat ‘de behoedende non’ van Gene Holt. Het is een prachtig hoog slank abstract beeld, maar komt qua stijl en materiaalgebruik niet in de buurt van de anonieme beelden. Holt is overduidelijk geen kandidaat voor een van de anonieme beeldhouwers van Amsterdam.
De behoedende non door Gene Holt, 1989 (Foto: 2006) Daarmee was ‘de non’ in deze speurtocht (2006-2007) enige tijd een mysterie op zich. Tot Google prijsgeeft dat er nog een andere locatie is met het predikaat voormalig Elisabeth Gasthuis (Elisabeth met een S, er was daarvoor steeds gezocht op Elizabeth met een Z). En jawel, er staat (inmiddels stond, de sculptuur is weg van die locatie) het beeld waar een tweede naam aan gekoppeld is: A.H. Het derde buiten Amsterdam geplaatste beeld is ‘De violist in zee’. Het beeld staat niet in een gemeente, maar stond in de territoriale wateren van Nederland. Het is aannemelijk dat aan dit beeld een derde naam verbonden is, een naam die geen lokale maar een nationale betekenis heeft. Alles wijst erop dat een groepje van drie anonieme kunstenaars Amsterdam bedeeld heeft met zes beelden en dat ze zich -tegen een hoge prijs- kenbaar gemaakt hebben via hun boekje ‘Beelden anoniem’. 'Het
is een vreugde om verstopt te zijn maar een ramp om niet gevonden te worden' (DW Winnicott) DrieKleur Van de vier anonieme ijzeren beelden in de openbare buitenruimte (man met vioolkist, zagertje, 3 heertjes en harmonicaspeler) hebben er drie een kleur meegekregen. Het zagertje, dat geplaatst is in de nacht van 30 januari, de vooravond van de verjaardag van de regerend vorstin, is aan de oxidatiekleur van ijzer overgelaten.
Streepje voor Regels De anonieme beelden, het is een uiterst curieus fenomeen. Het plaatsen van beelden is o.h.a. geen sinecure, een paar voorbeelden: - Alle betrokken partijen waren augustus 2004 akkoord met plaatsing van het ‘Noordbeeld’ in Amsterdam Noord, het heeft o.a. door lange vergunningtrajecten tot augustus 2006 geduurd voordat het beeld ook daadwerkelijk geplaatst was. - De plaatsing van het beeld ‘de Schreeuw’ in het Oosterpark, Amsterdam Oost is vlak voor onthulling september 2006 maanden uitgesteld omdat het niet zonder meer een kwartslag gedraaid kan worden. Het vergunningentraject moet opnieuw doorlopen worden. - Wildplaatsen heeft zich voorjaar 2006 ook voorgedaan in het Stadswandelpark Eindhoven. De kunstenaar moest op last van de gemeente zijn mooie beeld verwijderen. De gemeente liet weten dat een dergelijk kunstinitiatief gemeld moet worden bij de Adviescommissie Stadsbeeld. Geeft die een positief advies, dan moet er een bouwvergunning worden aangevraagd. „Dat had ik ook gehoord van die parkbeheerder“, vertelde de kunstenaar. „En hij zei er meteen bij dat ik geen kans zou maken.” Teruggefloten Voor de anonieme kunstenaars in Amsterdam gelden andere regels: De geschiedenis van het vierde anonieme kunstwerk in de stad, de gestreelde borst op het Oudekerksplein was in de kranten te volgen. Het beeld werd kort na plaatsing weggehaald door de dienst Stedelijk Beheer. Het beeld leverde geluidshinder op voor omwonenden en het wildplaatsen werd Stedelijk Beheer steeds meer een doorn in het oog. Om een daad te stellen werd het beeld weggehaald, waarbij bleek dat een kleine meter beton aan het beeld geklonken was om de zaak op zijn plaats te houden. Plaatsing moet een hele operatie en een kostbare operatie geweest zijn met openbreken van plaveisel en herstellende bestrating, bepaald geen éénmans actie. De dienst werd teruggefloten. Na het aanbrengen van geluidwerend materiaal is het beeld een paar maanden later teruggeplaatst.
Rookgordijn Sinds november 2006 staan de beelden die het stadsdeel Centrum in beheer heeft op het internet. Opvallend is dat van de drie anonieme beelden in het centrum alleen ‘de Violist’ onder het beheer van het stadsdeel blijkt te vallen. Ook stadsdeel Oud-West had bij het zoekraken van de pet van het Zagertje al aangegeven dat zij geen verantwoordelijkheid draagt voor dit anonieme beeldje. Het lijkt er op dat alleen ‘de Violist’ en mogelijk het borstbeeld op het Oudekerksplein in opdracht van de gemeente geplaatst is en dat de maker zich verschuilt achter een rookgordijn van particuliere anonieme beelden dat met medewerking van de gemeente tussen 1989-1995 opgetrokken is. Invloed Dat de invloed van de anonieme beeldenmakers groot moet zijn, is af te leiden uit het feit dat het normaal gesproken ondenkbaar is dat een niet professionele kunstenaar een beeld in de entree van het hoofdstedelijk stadhuis geplaatst krijgt en dan nog wel anoniem. Maar het ondenkbare is werkelijkheid in Amsterdam. Het is daarom alleszins denkbaar dat niet alleen de catalogus koninklijk is. vroeg en recent werk van beeldhouwer B. van
Oranje-Nassau Stadhuis / Opera (Stopera) / Muziektheater, Wittebroodgang Foto’s: juli 2006 en 2010
Startpagina Buitenbeeldinbeeld Buitenbeelden in
Amsterdam Centrum |
