Domela Nieuwenhuis

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ferdinand Domela Nieuwenhuis door Johan Polet, 1931

 

 

Us Ferlosser

 

Domela Nieuwenhuis (1846-1919, Wikipedia) was een van de oprichters van de socialistische beweging in Nederland. Hij was populair door zijn optredens bij stakingen van ambachtslieden en veenarbeiders, in veel arbeiderswoningen was een foto van hem te vinden. Onder de Friese veenarbeiders kreeg hij de bijnaam Us Ferlosser. Multatuli (Eduard Douwes Dekker) noemde Domela Nieuwenhuis een groot volksleider.

 

 

 

 

 

 

Tegenbeeld

 

Ruim tien jaar na het overlijden van Domela Nieuwenhuis deed de hoofdredacteur van het blad ‘De Vrije Socialist’ het voorstel een standbeeld op te richten voor de socialistische voorman. Het idee was niet ingegeven door een drang tot huldeblijk maar door het voornemen generaal van Heutz met een standbeeld te eren. Dat riep in linkse kring weerstand op en het initiatief tot tegenactie: op 29 augustus 1931 vond de onthulling plaats van Domela’s standbeeld, het beeld is gemaakt door Johan Polet.

 

 

 

                                     

 

                                                                       Domela wordt geblindoekt naar zijn plek gehesen (Foto: Beeldbank Amsterdam)

 

Werkmansjasje

 

Niet iedereen was tevreden over het standbeeld. Domela staat er met gebalde vuist als een donderprofeet bij. Een broer van Domela schreef in een brief misprijzend over het beeld: dat Domela ‘een dergelijk  werkmansjasje nóóit droeg’, ‘.. en dan die voor hem ondenkbare strijdhouding ..’ 

 

(brief: collectie DN Museum in Heerenveen).

 

 

 

     

 

 

Prometheus

 

In het eerste ontwerp had beeldhouwer Johan Polet niet Nieuwenhuis maar de figuur Prometheus, die het vuur van de goden stal en het de mensen bracht, uitgebeeld. Het ontwerp werd afgekeurd evenals een volgend ontwerp waarop Nieuwenhuis figureerde naast Prometheus. In het uitgevoerde ontwerp staat Nieuwenhuis tradioneel hoog op de sokkel maar Prometheus is nog steeds aanwezig, zij het als relief op de sokkel.

 

 

Twee stijlen

 

Johan Polet combineerde met de twee figuren twee stijlen. Zijn expressionistische periode sloot hij af met het relief van Prometheus, zijn classicistische periode lag in het verschiet met de figuur van Domela.

 

   

 

 

 

                     

 

 

Stilte

 

Het was druk op het Nasssauplein bij de onthulling, tienduizenden waren aanwezig. De communisten trokken vanaf de Westermarkt naar het plein, anarchisten en andere links georienteerde groeperingen als De Dageraad, de Vrije Socialisten, de antimilitaristen,  de Algemeene Nederlandsche Geheelonthoudersbond  en de Nederlandschen Vegetariërsbond -  begonnen hun tocht op het IJsclubterrein, het huidige Museumplein.  Er was een ogenblik stilte, een foto van de manifestatie toont een menigte waarboven bordjes met 'stilte' uitsteken.

 

Het Algemeen Handelsblad over de uren na de onthulling door de weduwe van Domela Nieuwenhuis: “Reeds kort na zessen klisten amateur-politici tezamen, er werd veel gedebatteerd op soms vrij heftige toon.”

 

 

 

 

 

 

 

 

Johan Polet (1894-1971)

 

Wikipedia

 

 

 

 

 

 

 

Ansichtkaarten

 

 

                                        

 

                                                                                 Jaartal onbekend; er ligt een krans voor het beeld,

 

 

 

 

Nassauplein, Amsterdam West

 

Foto’s:  juli 2006, maart 2008 en maart 2010

 

 

Startpagina

 

 

Buitenbeelden in Amsterdam West