Groot Landschap

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Groot Landschap door Wessel Couzijn, 1974

 

 

 

Niets anders dan zichzelf

 

Op een heuvel die bij het werk hoort, ligt aan de Sloterplas een enorm kunstwerk. Het geheel meet 22 m bij 12 m en is 3,5 m hoog. Op afstand is er een associatie met een hunebed, maar in de volksmond heet het landschapsbeeld ‘Groot vliegtuigongeluk’. Wat heeft de kunstenaar zelf bedoeld? Wessel Couzijn stelde destijds dat het beeld “niets anders dan zichzelf voorstelt”.

 

 

Verval

 

Het Groot Landschap is groots, maar de berichtgeving van de afgelopen twee decennia draait vrijwel uitsluitend om het verval van het kunstwerk. In de zijlijn wordt genoemd dat de heuvel zo goed bruikbaar is voor conditietraining en een prachtige plek om te picknicken.

 

 

Links: Google Earth met het kunstwerk op de kunstmatige heuvel aan de Sloterplas.

 

 

 

 

                 

 

 

 

                                           

 

 

 

Schreeuw om restauratie

 

Al in 1996 meldt het Amsterdams Beeldenboek van het Amsterdams Fonds voor de Kunst: “Het werk bevindt zich helaas in zeer slechte staat en schreeuwt om restauratie.” Het Parool naar aanleiding van de uitkomst van een inventarisatie door het Amsterdams Fonds voor de Kunst datzelfde jaar:

 

“Wessel Couzijn zou zich omdraaien in zijn graf als hij kon zien hoe zijn in 1974 onthulde beeld Groot landschap in het Sloterpark erbij staat. Het roestige staal vertoont overal grote gaten en scheuren en is bovendien beklad met graffiti. De kans dat het beeld in het depot zal verdwijnen, is levensgroot. Het enorme beeldhouwwerk, dat bovenop een heuvel staat en met een lengte van 22 meter een van de opvallendste beelden in het park is, wordt provisorisch gestut. Onderzoek is volgens het fonds snel geboden, want de defecten kunnen gevaar opleveren voor de bezoekers van het park.”

 

Een bezoekster: ''Ergens jammer, want de kinderen vinden het fantastisch. Vooral als het regent, want dan gebruiken ze dat ding als glijbaan. Ik zal er geen traan om laten als het verdwijnt, maar dan moeten ze wel van de heuvel afblijven. Het uitzicht hier is toch magnifiek?''

 

Omdat de scherpe randjes van het beeld gevaar voor kinderen zou opleveren, moest het maar afgevoerd worden naar de hoogovens vond het stadsdeel. Bijna tien jaar gebeurde er niets. toen kwam er beweging.

 

 

 

 

 

 

Noodklok

 

In het dagblad Trouw, februari 2005, is te lezen: “(..) Heeft het beeld op afstand nog altijd die fascinerende grandeur, dichterbij blijkt dat hier -eerder dan in Rotterdam- echt van een schroothoop sprake is. Aan de onderzijde is het doorgerot. Overal steken scherpe rafels uit. Gaten dienen als vuilnisbak. Een olievat moet zorgen dat het hoogste punt niet naar beneden dondert. Hier dreigt niet alleen een gevaar voor spelende kinderen, hier voltrekt zich de regelrechte ondergang van één van Nederlands belangrijkste 'openbare' kunstwerken. Al vanaf 1996 wordt daarover de noodklok geluid.” Auteur van het artikel: Geert Lebbing. Dezelfde tekst is terug te vinden in een brochure ‘Apart bekeken, een pleidooi’ die dezelfde auteur publiceerde.

 

 

Poëtisch

 

Lebbing pleit in deze brochure niet voor restaureren, maar voor simpel repareren, dwz uitgaan van een ambachtelijke aanpak, doen wat technisch en financieel haalbaar is. Poëtisch schrijft hij over het kunstwerk:

 

''Veel meer dan een sculpture is Groot Landschap een plaats. Die alleen in vrouwelijke vorm te beschrijven is. Met haar enorme omvang, haar gewelfde vormen en roestbruine huid zie je haar van ver op de top van haar heuvel liggen, vanaf haar helmvormig hoofd liggen haar lijf en leden breed over de heuveltop uitgespreid.

 

Als ik haar heuvel opklim betreed ik haar wereld. daar verlies ik mijn gewicht. Kom je bij andere kunstwerken slechts op bezoek, dit beeld neemt jou op. En plaatst je tussen hemel en aarde.'

 

(..) Zij heet Groot Landschap. Maar zij is de Belichaamde Eenheid. Van buitengewoon Groot Kunstenaarschap.”

 

 

Lebbing krijgt de instanties in beweging en in 2006 vindt er herstel plaats. Voor uitgebreide documentatie zie de drie brochures van ‘Apart Bekeken’:

 

                Apart Bekeken deel 1 (2005): Een pleidooi

 

                Apart Bekeken deel 2 (2006): In ere hersteld  

 

                Apart Bekeken deel 3 (2007): De anderen

 

 

 

             

 

 

 

                              

 

 

 

Versneld verval te vrezen

 

Nieuwsbrief van Vrienden van de Sloterplas augustus 2006

 

Groot Landschap van Wessel Couzijn gerepareerd

Deze zomer zijn de gaten in het kunstwerk dichtgelast met de voor de  kunstenaar typische geschulpte lasnaden. Volgens Martijn de Graaf van het Stadsdeel Geuzenveld-Slotermeer zijn er pijpen van acht meter onder geplaatst om nieuwe vervorming tegen te gaan. Ook zal de graffiti worden verwijderd en wordt het 'Groot Landschap' met een waslaagje bedekt om nieuw spuitwerk spuitwerk makkelijker te kunnen afpoetsen. Hiervoor heeft het stadsdeel een contract met een schoonmaakbedrijf afgesloten.

 

Voor 15 september zal de voor het Landschap zo essentiële heuvel worden bijgevuld en met graszaad worden ingezaaid. De Heuvel is onderdeel van het kunstwerk dat een voorbeeld van Nederlandse 'Landart' kan worden genoemd. De tijdelijke bouwtrap zal worden veranderd in een permanente zodat het publiek het Landschap met zijn nieuwe lasnaden van dichtbij kan bekijken. Te vrezen is dat het Landschap als speelobject een versneld verval tegemoet gaat.

 

 

 

 

 

 

 

Nieuwe renovatiebeurt

 

Het stadsblad De Echo publiceerde 28 juli 2010 een stelling waarop gereageerd kon worden:

 

Groot Landschap, het mega-kunstwerk in het Sloterpark van Wessel Couzijn, heeft weer een renovatiebeurt achter de rug. De grond onder het kunstwerk was weggespoeld, ingeklonken en door konijnen uitgehold. Vier jaar geleden heeft het kunstwerk een grote renovatie ondergaan. Wat vindt u? Zou het niet beter zijn als Groot Landschap een kunstwerk is waar je alleen naar mag kijken in plaats van er ook op te klimmen? Komt het niet doordat het als een speelvoorwerp wordt gebruikt dat het kunstwerk zo snel weer gerenoveerd moet worden? Of vindt u het juist mooi dat het kunstwerk op deze manier wordt gebruikt? Klimt u zelf weleens op Groot Landschap of laat u uw kinderen dat doen?

 

Niemand reageerde op de vraag.

 

 

                                    

 

                                                    … door konijnen uitgehold ..

 

 

 

                

 

 

 

 


 

Wessel Couzijn (1912-1984)

 

Wikipedia

 

 

Op driejarige leeftijd verhuist Wessel Couzijn met zijn moeder naar New York. Als gevolg van kinderverlamming kan hij een arm niet meer optimaal gebruiken. De fysieke kant van het beeldhouwen is daardoor een zware opgave voor hem.

 

In 1930 wordt hij toegelaten tot de schilderafdeling van de Rijksacademie in Amsterdam. Op die afdeling wordt vaak met gips gewerkt. Hij is hier zo enthousiast over dat hij zich inschrijft voor de beeldhouwafdeling. Hij krijgt les van Jan Bronner en wordt een groot bewonderaar van de hoogleraar. Zo maakt hij vaak beelden volledig in de geest van Bronners architectonische beeldhouwkunst. In 1947 maakt Couzijn een gedenkteken in steen voor het bordes van het stadhuis van Made. Bronner is niet zo te spreken over dit werk; Couzijn is erg geraakt door zijn reactie en zoekt zijn eigen weg.

 

In 1948 begint de kunstenaar met brons te werken. Hij maakt in 1951 een ontwerp voor het Nationaal Monument voor de Koopvaardij in Rotterdam en dit ontwerp betekent een doorbraak. De open, losse vormen die hij gebruikt zijn nog vrij nieuw in Nederland. Voor het eerst is in de aangevreten en uitwaaierende vlakken de latere Couzijn te herkennen.

 

In 1959 vormde Couzijn samen met de beeldhouwers Carel Kneulman, Ben Guntenaar, Shinkichi Tajiri en Hans Verhulst de ‘Groep A’dam’.  Het doel: “Door gemeenschappelijke inspanning veelvuldig op internationaal niveau te exposeren om daardoor de hedendaagse beeldhouwkunst nieuwe erkenning te verlenen.” Maar al snel viel de groep door meningsverschillen uiteen. De groepsleden onttrokken zich met hun werk aan de nogal traditionele beeldhouwkunst van dat moment in Nederland, het werk van de groep werd gekarakteriseerd als ‘de Cobra van de Nederlandse beeldhouwkunst’.

 

In 1960 breekt Couzijn nationaal en internationaal door. In dat jaar is het Nederlandse paviljoen op de Biënnale van Venetië vrijwel geheel aan zijn werk gewijd. Hij toont daar voor het eerst de brozen sculptuur ´Belichaamde Eenheid´ die in 1963 voor het Unilever-gebouw in Rotterdam wordt geplaatst.

 

Couzijn heeft zich tijdens zijn carrière met vele vormen van kunst beziggehouden. Van schilderen en tekenen tot beeldhouwen.

 

 

 

 

In de volksmond heet het werk ‘Groot vliegtuigongeluk’. Vlakbij, naast het politiebureau Osdorp staat

van beeldhouwer Gerard Bruning het werk ‘Vleugelvormen’ uit 1983. Het doet denken aan het

staartstuk van een verongelukt vliegtuig. Heeft deze kunstenaar ingespeeld op de bijnaam?

 

 

 


 

President Allendelaan

 

Foto’s: april 2011

 

 

 

Startpagina Buitenbeeldinbeeld

 

Buitenbeelden in Amsterdam Slotermeer / Geuzenveld