De Drie Meren

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Waterschappen

 

Uit de Purmerender Courant van 24 augustus 1910:

“1610. Op den 23. Januarij woedde er weder eene hevige storm en daaropvolgende vloed, die veel schade deed, maar inzonderheid Waterland trof. De Waterlandsche dijk brak op onderscheidene plaatsen door, zette geheel Waterland onder, en vernielde grootendeels de aanvankelijke bedijking van de Beemster, waarvan het water reeds tot op de helft was uitgemalen.”

 

De Beemster, Wormer en Purmer werden in 1612-1626 drooggelegd. De dijken die deze polders beschermden, werden in samenwerkingsverband tussen verschillende gemeenschappen onderhouden, het waren de eerste waterschappen. Na de watersnood van 1916 toen door een hevige storm de dijken bij Anna Paulownapolder en Waterland bezweken, kwam het beheer van de zeedijken bij één waterschap, het Hoogheemraadschap Noordhollands Noorderkwartier.

 

Fusies

 

In de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw werden waterschappen geconcentreerd in een aantal grote polderwaterschappen. De waterschappen Purmer, Beemster en Wormer fuseerden tot het waterschap de Waterlanden. En in 2003 fuseerde het Hoogheemraadschap met de inliggende waterschappen waaronder de Waterlanden tot het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier.

 

Peperstraat 9

 

In de gevel van Peperstraat 9 zijn boven de hoge ramen van de 2e verdieping in rondbogen de wapens van de drie voormalige waterschappen Purmer, Beemster en Wormer in gevelstenen aangebracht. Dat doet vermoeden dat in het pand een waterschapshuis gevestigd was. Maar zoeken in het Waterlands archief levert alleen op dat het waterschap de Beemster zijn waterschapshuis op Hoogstraat 3 had. Het dossier “Stukken betreffende het waterschapshuis aan de Hoogstraat te Purmerend” beslaat de periode 1929–1962.

 

Het huis op Peperstraat 9 is gebouwd in 1904 door stadsarchitect J. Faber. In het pand was de banketbakkerij ‘De drie meren’ gevestigd, de naam verwijst naar de voormalige meren Purmer, Beemster en Wormer, naar de wapens van de drie waterschappen. Op een foto uit 2001 is te zien dat de gevelstenen nog niet ingekleurd waren.

 

 

 

               Wapen van het waterschap de Purmer

 

             

 

 

Zeewijf

 

Het wapen van het waterschap de Purmer toont het Purmer-zeewijf. Na een hevige storm in 1403 werd zij in het water van de Purmer (toen nog in open verbinding met de Zuiderzee) aangetroffen bij Edam. Melkmeisjes zagen “een wilt ende ongetammet wijf drijven ende swemmen” en wisten haar na verloop van tijd te vangen. De schuwe vrouw die haar voedsel zocht “in den grond van ’t water” was bedekt met “menigerley waterachtige materie”. Ze werd gereinigd en gespijzigd en ook bewaakt want “nochtans was sij altijd neerstig ende daer op ut am int water te wezen”. De vrouw was een bezienswaardigheid, later verhuisde ze naar Haarlem "ende daer wesende leerde sij spinnen ende leefde menich jaer ende starf ten lesten”.

 

Het gereedschap dat zij in handen heeft is een peillood, soms wordt het ten ontechte aangeduid als een spintol. In 1818 wordt het wapen als volgt beschreven: “Zijnde een schild beladen met een vrouwenbeeld in haar natuurlijke kleuren, houdende een dieplood in de hand.”

 

 

                                                     

 

                                                          het wapenschildje van de bode van het waterschap Purmer (1850); foto: hhnk

 

 

 

               Wapen van het waterschap de Beemster

 

             

 

 

Rode koe

 

In het wapen van het waterschap de Beemster staat een rode koe met linksboven een stralende zon. Het wapen werd in 1612 toegekend aan het polderbestuur. Waar de rode koe voor staat is niet zeker, er zijn twee verklaringen. De koe zou kunnen verwijzen naar Dirk van Os uit Amsterdam. Hij kreeg in 1597 toestemming de Beemster droog te leggen. Een andere verklaring kan zijn dat de koe het symbool is voor de vruchtbare weidegronden en het roodbonte vee dat kon grazen na de drooglegging.

 

 

In 1818 wordt het wapen als volgt beschreven: “In blauw een koe van rood, bestraald door een uit den rechterbovenhoek (?) voortkomende zon van goud en staande op een terras van groen, waarvoor een water van natuurlijke kleur." De achtergrond van de koe in de gevelsteen hoort dus eigenlijk blauw te zijn. De gemeente Beemster voert nog steeds het wapen.

 

    

 

                                                             huisstijl na 2007

 

 

                Wapen van het waterschap de Wormer

 

             

 

 

Schaap, klavertje en paling

 

Het wapenschild van het waterschap de Wormer toont een schaap dat een klavertje eet,  in het water zwemt een paling. In het oorspronkelijke wapen dat uit 1626 dateert, was het drietal rood van kleur in een blauwe achtergrond. Het wapen symboliseert de visvangst voor de drooglegging en de veeteelt daarna.

 

Toen de gemeente Wijdewormer in 1949 een kopie van het wapen aanvroeg, werd na onderzoek geconcludeerd dat het wapen heraldisch gezien niet klopte en sindsdien wordt het gevoerd in een nieuwe kleurstelling: “In azuur een schaap van zilver, houdende in de bek een klaverblad van sinopel en staande op een grasgrond; in een schildvoet van zilver een zwemmende paling van sabel.”  Als wapen van het waterschap toont de gevelsteen dus niet meer de oorspronkelijke kleuren. De kop van de paling is in verf (niet in reliëf) iets te dik aangezet.

 

 

 

 

                             

 

                               Het stadswapen van Purmerend voert drie weerhaken naar het schild van stichter Willem Eggert.

                               Rondom de klavertjes waaraan het schaap van de Wormer zich te goed doet.

 

 

 

 

 

 

Bron: de wapens van Nederland,  www.ngw.nl/nl.htm

 

 

 

Peperstraat 9, Purmerend

 

Foto’s: november 2009

 

 

 

Startpagina Buitenbeeldinbeeld

 

Buitenbeelden in Purmerend