Stadhuis

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Deugden door Arthus Quellinus, ca 1656

 

 

Het nieuwe stadhuis van Amsterdam

 

In 1648 werd op de Dam van Amsterdam begonnen met het heien van 13659 palen voor de bouw van een nieuw stadhuis naar ontwerp van Jacob van Campen. Het jaar 1648 was ook het jaar van de Vrede van Münster, het einde van de tachtigjarige oorlog met Spanje. De bouwplannen werden met het oog daarop uitgebreid en het gebouw moest een monument worden ter ere van deze ‘eeuwige’ vrede. Toen vier jaar later het oude stadhuis afbrandde, werd er vaart gemaakt, het eerste deel is in 1655 al in gebruik genomen.

 

De beeldhouwer Artus Quellinus of Quellijn uit Antwerpen werd aangetrokken voor de decoratie zowel binnen als buiten. Het Rijksmuseum heeft een aantal van zijn terracotta-ontwerpen van de beelden en reliëfs in de collectie.

 

De bouw van het stadhuis duurde ongeveer achttien jaar; het bouwwerk werd bij de vroege inwijding in 1655 trots aangeduid als het achtste wereldwonder:

 

                                          Constantyn Huygens dichtte:

 

Doorluchte stichteren van 's werelts achtste wonder,

Van soo veel steens omhoog, op soo veel houts van onder,

Van soo veel kostelicks, soo konstiglick verwrocht,

Van soo veel heerlickheits, tot soo veel nuts gebrocht.

 

 

 

                                      Vrede

 

                                                                         Joost van den Vondel dichtte:

 

                                          De gevel voert in top Voorzichtigheit, en Vrede.

                               Rechtvaerdigheit bekleet, ter slincke hant, haer stede,

                              Regeert met haeren staf, en weeght een ieders Recht,

                         Gelijck en ongelijck, door 's weeghschaels tong beslecht.

 

 

         

 

                                          Voorzichtigheid en Gerechtigheid

 

Deugden

 

De twee kardinale deugden Voorzichtigheid en Gerechtigheid zijn traditionele verschijningen in de decoratie van raadshuizen. Ze verbeelden het devies waarnaar het bestuur handelt. De zeven deugden – de goddelijke deugden Geloof, Hoop en Liefde en de kardinale deugden Voorzichtigheid, Gerechtigheid, Kracht en Matigheid- worden gewoonlijk afgebeeld als vrouwenfiguren.

 

Voorzichtigheid of Wijsheid (Prudentia) heeft een spiegel in de hand en om haar arm kronkelt een slang. Beide attributen symboliseren de kennis van verleden, heden en toekomst, waardoor het wijze handelen gewaarborgd wordt.

 

Het beeld Gerechtigheid of Rechvaardigheid (Justitia) staat boven de plek waar het schavot werd geplaatst voor executies. In haar linkerhand houdt ze een weegschaal die het recht weegt, en in de andere hand draagt ze een staf met een stralend alziend oog

 

 

 

 

                         Fronton voorgevel

 

Op het reliëf in het timpaan aan de voorgevel is verbeeld hoe de wereldzeeën hulde brengen aan Amsterdam. De gekroonde maagd Amsterdam kijkt neer op de Dam waar in de Gouden eeuw de van overzee aangevoerde goederen verhandeld werden.

 

 


 

Artus Quellinus de Oude (1609-1668)

 

Quellinus de Oude ofwel Quellinus I woonde vanaf 1648 of 1650 in Amsterdam en kreeg de opdracht het stadhuis op de Dam te decoreren met beeldhouwwerk. Hij werkte vanaf 1650 vijftien jaar aan de opdracht, maar hield zijn atelier in Antwerpen aan. In de periode 1650-1658 leverde Artus bijna al zijn ontwerpen voor het stadhuis, de sculpturen werden grotendeels uitgevoerd door zijn medewerkers. Quellinus werd per werk betaald en had tussendoor de handen vrij andere opdrachten uit te voeren.

 

 

 

  Algemeen Handelsblad, 22-3-1931

De grafsteen van zijn graf is verdwenen maar het opschrift is bewaard gebleven:

 

Artus Quellinus

Constigh Beeltsnijer

als tuygt

het vermaert stadthuys van Amsterdam etc.

Sterft den 23 Augustus 1668

oudt 59 jaren

 

 

Quellinus: De Tijd uit 1931

 

Wikipedia

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                    In 1808 werd het stadhuis omgebouwd tot Koninklijk Paleis

 

 

 


 

,Paleis op de Dam (Damzijde), Amsterdam Centrum

 

Foto’s: juni 2015

 

 

 

Startpagina Buitenbeeldinbeeld

 

Buitenbeelden in Amsterdam Centrum