Leeghwater-monument

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Plaquette met Leeghwater door J. Rolman, 1997

 

 

Ingenieur ende molen-maecker

 

Na de succesvolle grondverkoop in de drooggemalen Beemster, wilden de ondernemers Dirck van Oss en Arent ten Grotenhuys ook de Purmer droogleggen en namen in 1611 het initiatief. Maar het duurde nog tot 1620 voordatdat de ringdijk aangelegd was. Toen begon het droogmalen en als molenbouwer en opzichter speelde Leeghwater daarin een rol. Leeghwater noemde zich “Ingenieur ende molen-maecker”. In 1622 viel de Purmer droog.

 

Ter gelegenheid van het 300 jarig jubileum van de drooglegging, werden in 1922 de Purmer Eeuwfeesten georganiseerd met optochten en draverijen. Eén van de hoogtepunten was de onthulling van het Leeghwatermonument op 1 september. Vier kranten schreven over de gebeurtenis: De Provinciale NH Courant, de Purmerender Courant, Schuitemakers Purmerender Courant en De Waterlander. Een overzicht van de gebeurtenissen samengesteld uit de verschillende verslagen:

 

 

 


 

Heldendaad

 

De dominee preekt: De Purmer staat gereed haar eeuwfeest te vieren. Wel spreekt haar geschiedenis niet van een bloedigen strijd, maar toch is hier sprake van een heldendaad. Jan Adriaensz Leeghwater, de eenvoudige molenmaker van De Rijp, in zijn nederigheid een der grootsten die ons land heeft voortgebracht, die man heeft 300 jaar geleden aangedurfd den erfvijand het water uit zijn sterke veste te verdrijven.

 

Het water zwichtte

 

Op verzoek van den voorzitter werd een der herinneringsliederen staande gezongen, waarvan een der coupletten luidt:

 

            Het water moest zwichten voor Leeghwater’s werk,

            Wij plaatsen hem nu tusschen school en de kerk;

            Het hart van den polder, dat bieden wij aan,

            Hij heeft voor de Purmer het meest toch gedaan !

 

Hiermede was het feest geopend.

 

Eenvoudig monument

 

De voorzitter van de Feestcommissie verzocht den Heer G.J. de Goede als de Vader van het monument-idée de bijeenkomst te openen. Tegenwoordig waren verschillende Burgemeesters uit den omtrek, Polderbestuur, Commissaris der Koningin en feestelingen.

 

De heer G.J. de Goede, burgemeester van Wijdenes en secretaris van het Feestcomité sprak een inleidend woord. Hij wees er op hoeveel Leeghwater gedaan heeft, niet alleen voor de Purmer. De Purmer wilde nu den eenvoudigen doch grooten Leeghwater eeren, door een eenvoudig monument te stichten.

 

 

 

 

 

 

Sprekers

 

Dan richt spr. zich tot den dijkgraaf van de Purmer. ’t Is een groot land, dat zijn groote mannen eert. Uw land, sinds maanden op aller lippen, moge daarvan ook in de toekomst een goede roep uitgaan, een goede kracht van haar bevolking. Moge ieder, die vermoeid zich op de bank zet, kracht vinden, als hij naar de beeltenis van Leeghwater kijkt, in diens woorden:

 

           Niet vóór, niet tijdens, doch na het werk komt de Kroon.

 

De Purmer moge blijve bloeien en welvaart moge hier blijven heerschen tot in lengte van dagen. Die bloei en die welvaart zullen niet vanzelf blijven bestaan. Daarvoor moet gewerkt worden, zooals er ook tot heden gewerkt is. Komt er soms in drukkende tijden moedeloosheid, laat men dan met een blik op ’t monument voor Leeghwater, dat ik zoo aanstonds zal onthullen, hem, den beminnelijken optimist, den stoeren werker, tot voorbeeld nemen.

Ik acht het een voorrecht dat ik het omhulsel mag wegnemen.

 

Dan onthult spr. het monument. Een lichte ontroering gaat daarbij door de menigte, terwijl het muziekcorps Wien Neerlandsch Bloed speelt.

 

 

Grooten man

 

Toen dan het groen-wit doek weggevallen was, was men in de gelegenheid een blik op ’t monument te slaan. Het Monument naast de oude school in de Kerkbuurt is een bank van hardsteen, gebracht in een eenvoudig metselwerk met langwerpige zuil van rooden baksteen, waarin een bronzen plaque met het portret van den grooten man.

 

Op de bronzen plaat in haut relief de beeltenis van Leeghwater aan zijn werktafel, met in de handen teekenhaak en passer.

 

Het onderschrift: Jan Adriaensz. Leegh-Water. Links staat: De Purmer 1622-1922.

 

Dit gedenkteken is door inwoners aan zijn waterschapsbestuur opgedragen.

 

 

 

 

Hierna sprak de dijkgraaf namens de feest-commissie woorden van dank en deelde mee, dat het polderbestuur gaarne de zorg voor het monument aanvaardde en bracht tenslotte dank aan de ontwerpers hiervan, de heeren Kwantes te Amsterdam en Groot te Purmer.

 

Hierna was de plechtigheid afgeloopen. Daarna ging men uiteen en kreeg het publiek gelegenheid tot bezichtiging der statue.

 

 

 

 

 

 


 

Veel beter zichtbaar

 

September 1934

De wenschelijkheid om Ged. Staten te verzoeken, de oude Purmerschool, als zijnde een verkeers-hinderend en uitzicht-belemmerend gebouw, van het Purmerkerk-bestuur te mogen aankoopen, werd onder oogen gezien. De Dijkgraaf had zich afgevraagd, plegen wij geen vandalisme als wij een gebouw, dat historische waarde kan hebben, wegbreken. Maar van den president-kerkvoogd kwam het bericht, dat het gebouw, dat van 1759 dateert, aan het waterschap te koop werd aangeboden en daarbij viel op te merken, dat het Leeghwater-monument bij wegslooping van de school veel beter zal uitkomen.

 

Juli 1935

De Dijkgraaf deelde nog mede, dat de opruiming van de oude school in de Purmer thans doorgang zal vinden. Het Leeghwater-monument zal waarschijnlijk op dezelfde plaats blijven staan.

Hierna volgde sluiting.

 

 

 

 

 

 


 

Vervanging

 

De plaquette is niet meer oorspronkelijk. De beschrijving uit 1922 geeft aan dat voor het reliëf een portret uit de tijd van Leeghwater als uitgangspunt is genomen. Uit een foto van de beeldbank blijkt dat in 1969 het oude reliëf nog aanwezig is. Het huidige portret is aangebracht in 1997 getuige het informatiebordje met de tekst:

 

                                Plaquette Leeghwater

 

                                Aangeboden door Waterschap De Waterlanden

                                ter gelegenheid van 375 jaar De Purmer, 14 november 1997

 

 

 

                         

 

 

 

 

                 

 

                                                                                                      1969

 

 

Goedlachse man

 

De Nieuwe Noordhollandse Courant schrijft op 15 november 1997 in een verslag van de onthulling:

 

Enkele jaren geleden werd de plaquette van Leeghwater gestolen. Reden voor het Waterschap het monument tijdens dit jubileumjaar in ere te herstellen. De op de afbeeldigen vaak zo somber kijkende Leeghwater, is op de plaquette afgebeeld als een goedlachse man. Een bewuste keuze van kunstenaar J. Rolman uit Beemster die veel speurwerk heeft verricht naar de levensgeschiedenis van de Rijper.

 

Leeghwater blijkt een guitig man te zijn geweest. Een huzarenstukje van hem was bijvoorbeeld dat hij in een grote ton plaats nam die vervolgens in het water werd gegooid. Na een kwartier dacht men dat hij was verdronken. Wat de mensen niet wisten, maar Leeghwater wel, was dat er zuurstof in de ton zat. Zo’n man was het.

 

 

 


 

Ansichtkaarten

 

 

                           

 

                              optocht Purmerfeest, 1922

 

 


 

Purmerenderweg, buurtschap de Purmer (gemeente Purmerend)

 

Foto’s: mei 2010, Purmerend

 

 

Startpagina Buitenbeeldinbeeld

 

Buitenbeelden in Purmerend